Devne: Marcianapolis, Peristhlava,Devnya

Devne ya da sonradan Bulgarlarca konulan adıyla Devnya’nın (Девня) yerinde bir zamanlar bulunan Marcianopolis[1], Kuzeydoğu Bulgaristan’da antik Odessus (Varna) kentinin 25 km batısında yer alan bir şehir olup, adını Roma imparatoru Trajan’ın kız kardeşi Ulpia Marciana’dan almış[2] Trajan’ın zaferle sonuçlanan 2. Dacia savaşının ardından MS 106’da kurulmuştur[3].

Moesia İnferior’da stratejik açıdan önemli bir mevkide yer alan kent Trakya’nın kuzeyden gelen akıncılara karşı savunulmasını sağlamıştır. MS 267-68’de Publius Licinius Egnatius Gallienus (260-268) ve II. Claudius dönemlerinde Gothlar burada birkaç kez yenilgiye uğratılmışsa[4] da Visigoth kralı Fritigern, Marcianopolis’in Romalı yöneticisi Lupicinus’u mağlup ederek kenti yağmalamıştır.[5] Diokletian döneminde (284-305) Moesia Secunda eyaletinin merkezi olan kent yeniden inşa edilmiş, komşu liman kenti Odessos’un ticari hacminin artmasıyla paralel olarak önemi artmış, Flavius Julius Valens’in (364-378) Goth savaşları döneminde (366-369) imparatorluğun geçici başkenti konumuna bile yükselmiştir.[6]

Slav atakları Bizans imparatoru Flavius Mauricius Tiberius Augustus döneminde (582-602) başlamış, 587’de Avarlarca yağmalanan kent Romalılarca tekrar ele geçirilmiş, Roma ordusu 596’da Tuna’yı geçip karşı saldırıya geçinceye dek savunma konumunu sürdürmüştür.[7] 614-15 saldırısıyla yıkılan kent Peristhlava[8] adıyla 681’de yeni kurulan Bulgar krallığının başkenti olmuştur. 971’de Swiatoslaff adlı bir Rus liderin ele geçirdiği kent Bizans imparatoru I. John Tzimiskes (969-76) tarafından 8.500 Rus kılıçtan geçirilerek kurtarıldıktan sonra Bulgar kralı hapisten çıkarılarak tacını sembolik olarak da olsa taşımasına izin verilmiştir. Osmanlı’nın Balkanlar’ı fethi sırasında Peristhlava kalesi yıkılmış, terkedilen kentin halkı batıya göç ederken, 1573 Osmanlı tahrir defterlerine göre yerleşim Devne adlı bir köye dönüşmüş, 1934 yılında ise Bulgar yönetimi tarafından Devne adı Devnya (Девня) olarak değiştirmiştir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016

Notlar

[1] Yunanca Μαρκιανούπολις

[2] Ammianus Marcellinus 27.6.12

[3] Antik kente ait yıkıntılar ve nekropolis, Devnya vadisinin kuzeybatısında tespit edilmiştir.

[4] Historia Augusta, Claudius, 9; Zosimus, I. 42

[5] Ammian. 31.5.4; Zozim. 1.42 ve 4.10, 11

[6] Amm. Marcell., XXVII, 5; Theophanes the Confessor Chronographia, A. M. 5859, 5860, 5861

[7] Theophanes the Confessor, Chronographia A. M. 6079

[8] Yunan kaynaklarında Περισθλάβα